Δημοτικό Σχολείο Πατρίδας

ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

1.ΚΡΕΑΣ

• Κάθε κομμάτι κρέας έχει συγκεκριμένο προορισμό , ως προς τον τρόπο μαγειρέματος.
• Το σιτεμένο (ώριμο κρέας), είναι πιο τρυφερό και πιο γευστικό.
• Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στις συνθήκες υγιεινής, του μαγαζιού. Στη γενική καθαριότητα. Στην ατομική υγεία και καθαριότητα του κρεοπώλη και γενικά του προσωπικού(μπλούζες καθαρές, νύχια κομμένα, χέρια καθαρά). Στην καθαριότητα των εργαλείων κοπής (μαχαίρια, τραπέζι κοπής χωρίς υπολείμματα προηγουμένων ημερών).
• Τα χοντροτεμάχια κρέατος πρέπει να  βρίσκονται στο ψυγείο και τα κομμάτια λιανικής πώλησης σε προθήκες ψυχόμενες.
• Πριν μπείτε στο κρεοπωλείο, καταλήξτε στην απόφαση για το φαγητό που θέλετε  να μαγειρέψετε. Ψητό; Βραστό;
• Μπαίνοντας στο κρεοπωλείο   συμβουλευτείτε τον πίνακα της «Μ.Ι.Τ.Α.», συγκρίνετε είδος κομματιού και τιμή και υπολογίζοντας ότι η μερίδα για ένα άτομο είναι κατά μέσο όρο 200 γρ.ωμού κρέατος, πείτε στον κρεοπώλη ποιο κομμάτι κρέατος θέλετε και πόσο.
• Μετά την αγορά και ιδιαίτερα τους ζεστούς μήνες τοποθετείστε το κρέας όσο μπορείτε γρηγορότερα στο ψυγείο του σπιτιού σας.
• Το κατεψυγμένο κρέας δεν διαφέρει σε τίποτα από το νωπό εκτός από τον τρόπο συντήρησής του.
• Στο κατάστημα πώλησης, το κατεψυγμένο κρέας πρέπει να βρίσκεται στο θάλαμο συντήρησης κατεψυγμένων(-18 C).
• Τα αυτοτελή κομμάτια κατεψυγμένου κρέατος(συσκευασμένα ατομικά) πρέπει να πουλιούνται όπως είναι, χωρίς σημεία απόψυξης, ενώ στα μεγάλα δέματα (μπάλες) επιτρέπεται μόνο η μερική απόψυξη στο ψυγείο απλής συντήρησης (2-5 C) του κρεοπωλείου για διευκόλυνση του τεμαχισμού.

 

2.ΚΙΜΑΣ

• Στο κρεοπωλείο ο κιμάς δεν αποτελεί ιδιαίτερο είδος κρέατος με καθορισμένη τιμή. Ανάλογα με το κομμάτι κρέατος που θα κοπεί για κιμά, προσδιορίζεται και η τιμή του.
• Τα κομμάτια από κοιλιακά τοιχώματα και λαιμό, αν και χαμηλότιμα, προσφέρουν εύγεστο κιμά, λόγω του λίπους και του συνδετικού ιστού που περιέχουν.
• Για ειδικές περιπτώσεις δίαιτας ασθενών, γερόντων κλπ. όπου το λίπος αποκλείεται, ο αγοραστής, αφού επιλέξει το καθαρό ψαχνό κομμάτι, να ζητά από τον κρεοπώλη τον τεμαχισμό του σε κιμά.
• Τη στιγμή που κόβεται ο κιμάς, παίρνει ένα ζωηρό κόκκινο χρώμα, που είναι προσωρινό. Αν αφήσουμε τον κιμά ακάλυπτο για περισσότερο χρόνο, το χρώμα της επιφάνειας του γίνεται σκοτεινότερο, χωρίς αυτό να σημαίνει υποχρεωτικά αλλοίωσή του.
• Δεν επιτρέπεται η πώληση κιμά, κομμένου από πριν.
• Δεν επιτρέπεται η πώληση κιμά ως νωπού, όταν έχει παρασκευαστεί από κατεψυγμένο κρέας.
• Στην κοπή του κιμά πρέπει να επικρατεί απόλυτη καθαριότητα στα χέρια, στα εργαλεία, στη μηχανή κοπής κλπ..

 

 

3.ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ

Πως αναγνωρίζεται ένα νωπό, υγιές και καλοθρεμμένο κοτόπουλο:

• Το δέρμα είναι άθικτο λευκό ή ελαφρά ροδαλό για τα νεαρά και λευκοκίτρινο για τα μεγάλης ηλικίας.
• Οι μυϊκές μάζες του στήθους και των μηρών(μπούτια) είναι αναπτυγμένες, ενώ στα αδύνατα τα κόκαλα εξέχουν).
• Το σημείο κοπής του λαιμού έχει κηλίδες νωπού αίματος, αν και αυτό, με το σημερινό σύστημα υγρής πρόψυξης, μπορεί να έχει αφαιρεθεί. Η εσωτερική (σπλαχνική) κοιλότητα έχει ευχάριστη μυρωδιά, χωρίς την παραμικρή δυσοσμία.
• Προϋπόθεση υγιεινής συντήρησης, είναι να βρίσκεται το κοτόπουλο σε ψυγείο ή σε ψυχόμενη προθήκη, όπως άλλωστε προβλέπεται από το νόμο.

 

 

4.ΑΥΓΑ

• Το χρώμα του κελύφους συνδέεται με τη ράτσα της κότας και δεν έχει καμιά σχέση με την ποιότητα του αβγού.
• Ο χρωματισμός του κρόκου, επίσης δεν έχει σχέση με τη θρεπτική αξία του αβγού και οφείλεται στο είδος της διατροφής.
• Αβγά μα ακάθαρτο τσόφλι(από κουτσουλιές, αίμα κλπ) πρέπει να αποφεύγονται, γιατί εκτός του ότι διατηρούνται πιο δύσκολα, μπορεί να προέρχονται από κότες μολυσμένες με salmonella,  μικρόβιο παθογόνο και αίτιο δηλητηριάσεων.
• Δεν πρέπει να πλένονται τα αβγά που θα τοποθετήσουμε στο ψυγείο. Αυτό, μπορεί να γίνει μόνο λίγο πριν τα χρησιμοποιήσουμε.
• Οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των αβγών που προέρχονται από κότες πτηνοτροφείου και κότες ελεύθερης βοσκής, είναι :

1.   Τα αβγά πτηνοτροφείου υπερέχουν ως προς :

α.  Τη μειωμένη περιεκτικότητα σε χοληστερίνη.

β.  Την αυξημένη περιεκτικότητα του λίπους του κρόκου σε λινελαϊκό οξύ,   που είναι από τα πιο απαραίτητα για τον άνθρωπο λιπαρά οξέα.

2.  Τα αβγά ελεύθερης βοσκής (χωριάτικα), λόγω περιεκτικότητας του  κρόκου   σε περισσότερες φωσφολιπίδες, είναι πιο γευστικά από τα αβγά πτηνοτροφείου.

 

• Κατά την αγορά κατεψυγμένου κοτόπουλου, ο καταναλωτής ας προσέξει τα εξής σημεία:
• Τα κατεψυγμένα κοτόπουλα να βρίσκονται αποκλειστικά και μόνο σε χώρο όπου υπάρχει σταθερή θερμοκρασία συντήρησης κατεψυγμένων.
• Το περιτύλιγμα να είναι άθικτο.
• Η ημερομηνία κατάψυξης να μην έχει περάσει το όριο των 12 μηνών.
• Να μη παρουσιάζει το κοτόπουλο σημεία αφυδάτωσης ή εγκαύματα ψύχους, σημεία δηλαδή περισσότερο λευκά στην επιφάνειά του καθώς και σημεία απόψυξης.
• Να μην έχει μεταξύ του περιτυλίγματος και της επιφάνειας του δέρματος κρυστάλλους από αιματηρό υγρό.

 

 

 

 

5.ΨΑΡΙΑ 

• Όλα τα ψάρια είναι καλά, όταν είναι φρέσκα.
• Η γνώση του είδους του ψαριού και των χαρακτηριστικών της φρεσκότητάς του, είναι απαραίτητη γι? αυτόν που θέλει να φάει καλό ψάρι.
• Η καθαριότητα και η τάξη σ? ένα ιχθυοπωλείο, καθώς και η ατομική καθαριότητα του προσωπικού, έχει ιδιαίτερη σημασία στην υγιεινότητα ακόμα και την ποιότητα του ψαριού.
• Ο τρόπος που τα ψάρια είναι εκτεθειμένα προς πώληση(σε καθαρά ιχθυοκιβώτια, με τρίμματα πάγου) πρέπει επίσης να προσέχεται από τον καταναλωτή.
• Δεν είναι σωστή η αγορά μεγάλης ποσότητας νωπών ψαριών και η τοποθέτησή τους στο χώρο κατάψυξης του ψυγείου μας, γιατί έτσι υποβαθμίζεται η ποιότητά τους, για το λόγο ότι η κατάψυξη αυτή δεν είναι η προβλεπόμενη.

 

6.ΙΧΘΥΟΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ

• Να προσέχει ο καταναλωτής το ακέραιο της συσκευασίας και την καθαρή επιφάνειά της.
• Ν? αποφεύγει τις διογκωμένες κονσέρβες, τις σκουριασμένες, τις παραμορφωμένες, τις φθαρμένες και τις λερωμένες με λάδια ή άλλα υγρά.
• Να  δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην φυσιολογική οσμή και το χρώμα εκεί που η συσκευασία το επιτρέπει.
• Να διαβάζει προσεκτικά τις ενδείξεις της συσκευασίας και ιδιαίτερα τις ημερομηνίες, κατά περίπτωση, αλιείας, κατάψυξης, παρασκευής ή και λήξης του χρόνου συντήρησης, καθώς και την επωνυμία του παρασκευαστή.
• Να ζητά τη γνώμη αρμοδίου κτηνιάτρου επιθεωρητή τροφίμων, εκεί που ο ίδιος δεν μπορεί να σχηματίσει σαφή γνώμη για την καταλληλότητα των προϊόντων.

 

 

7.ΓΑΛΑ

 

Το γάλα γενικά, είναι ένα πολύ θρεπτικό και ευκολοχώνευτο προϊόν, που είναι αναντικατάστατο σε όσους εργάζονται πνευματικά ή βρίσκονται στην ανάπτυξη.

 

Για το νωπό γάλα

Το νωπό (μη παστεριωμένο) γάλα μπορεί να περιέχει μικροοργανισμούς που είναι επικίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου. Ο μόνος τρόπος για  ν? αποφύγουμε αυτόν τον κίνδυνο είναι να βράζουμε το γάλα αυτό καλά.

 

Για το παστεριωμένο

• Το παστεριωμένο γάλα δεν χρειάζεται βράσιμο, αλλιώς χάνουμε τα βασικά πλεονεκτήματα του παστεριωμένου.
• Η διακίνηση και η συντήρησή του πρέπει να γίνεται σε θερμοκρασία ψυγείου.
• Η κατανάλωσή του να γίνεται στις ημερομηνίες που γράφει στη συσκευασία . Η συσκευασία του πρέπει να είναι άθικτη. Σε περίπτωση που παρουσιάζει διαρροή, το γάλα πρέπει να βράζεται, πριν καταναλωθεί. Στο σπίτι, εφόσον περάσει η  ημερομηνία ανάλωσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και τις επόμενες 1-2 μέρες ύστερα από βρασμό, με τον όρο βέβαια ότι η συντήρησή του ήταν κανονική.

 

Για το γάλα μακράς διάρκειας (UHT)

• Το γάλα αυτό υστερεί σε θρεπτική αξία σε σύγκριση με το παστεριωμένο, αλλά πλεονεκτεί έναντι αυτού,  γιατί :

α.   μπορεί να συντηρηθεί σε θερμοκρασία περιβάλλοντος (20-22 C).

β.  η διάρκεια συντήρησής του, που πρέπει να αναγράφεται στη συσκευασία, φθάνει μέχρι και 12 μήνες.

 

Για το γάλα ΕΒΑΠΟΡΕ

• Το συμπυκνωμένο και αποστειρωμένο γάλα (εβαπορέ) δεν περιέχει μικροοργανισμούς γιατί κατά την Παρασκευή του θερμαίνεται σε υψηλές θερμοκρασίες.
• Οι υψηλές αυτές θερμοκρασίες και η μεγάλη διάρκεια συντήρησής του συντελούν στην υποβάθμισή του έναντι του παστεριωμένου.
• Δεν χρειάζεται ψυγείο για να συντηρηθεί, παρά μόνο όταν ανοιχθεί το κουτί.
• Ν? αποφεύγονται κουτιά που είναι τσαλακωμένα ή και ελαφρά σκουριασμένα.

Για το ζαχαρούχο γάλα

• Το γάλα αυτό, αν και δεν είναι αποστειρωμένο, λόγω της σύνθεσής του, δεν επιτρέπει τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων.
• Θρεπτικά υπερτερεί από το εβαπορέ, λόγω της μικρότερης θερμοκρασίας, στην οποία υποβάλλεται κατά την Παρασκευή του.
• Τόσο στο ζαχαρούχο, όσο και στο εβαπορέ, επιτρέπεται η προσθήκη σκόνης γάλατος καθώς και ουσίες αντιοξειδωτικές για τη συντήρησή τους.

 

8.ΤΥΡΙΑ

 

Ο καταναλωτής αγοράζοντας ένα τυρί, ας έχει συμπερασματικά υπόψη του ότι :

• Το τυρί «φέτα» πρέπει να βρίσκεται σε καθαρά δοχεία και να υπάρχει πάνω σ? αυτά πινακίδα με την ημερομηνία παρασκευής , την ποιότητα του τυριού, το όνομα και την έδρα του παρασκευαστή.
• Τα άλλα σκληρά τυριά (κασέρι, κεφαλοτύρι κλπ.) πρέπει να περιβάλλονται με  ειδικά προστατευτικά υλικά (όπως η παραφίνη) και να υπάρχουν οι παραπάνω ενδείξεις.
• Η επιφάνεια των τυριών να είναι πάντα ευχάριστη και ποτέ ταγγή, πικρή, αμμωνιακή ή κοπρανώδης.
• Η σύσταση  να είναι χαρακτηριστική του είδους, χωρίς μεγάλο ποσοστό υγρασίας.
• Τεμάχια τυριών που τοποθετούνται στο σπιτικό ψυγείο να τυλίγονται προηγούμενα με ειδικά μεμβρανώδη διαφανή περιτυλίγματα, ή αλουμινόχαρτο ή να μπαίνουν σε στεγανά σκεύη.
• Ν? αποφεύγεται η αγορά τυριών από κτηνοτρόφους που τυροκομούν οι  ίδιοι. Είναι άγνωστες οι  υγειονομικές συνθήκες παρασκευής τους.
• Να μη καταναλώνεται φρέσκο τυρί, πριν κλείσει δηλαδή τους δύο μήνες για την  φέτα και τους τρεις μήνες για το κασέρι. Τέτοιο ανώριμο τυρί, είναι επικίνδυνο για την Δημόσια Υγεία.

 

9. ΓΙΑΟΥΡΤΗ

• Η γιαούρτη είναι ένα θρεπτικό προϊόν, με θρεπτικές ιδιότητες και καλό είναι να συμπληρώνει το γεύμα του καταναλωτή.
• Η συντήρηση πρέπει να γίνεται στο ψυγείο και η κατανάλωση μέσα στα όρια που αναγράφονται στη συσκευασία.
• Η καλή γιαούρτη δεν πρέπει να εμφανίζει:

α. διόγκωση, οπότε μοιάζει σαν σφουγγάρι.

β. ανάπτυξη μυκήτων ή ζυμών στην επιφάνεια ( εμφανίζονται με μορφή κυλίδων)

γ. διαχωρισμό του ορού (κόψιμο)

δ. ίζημα στον πυθμένα του κυπέλλου

ε. σύσταση βλεννώδη, κολλώδη, ή αμμώδη

ζ. γεύση πικρή ή ταγγή

• Η υπόξινη γεύση της γιαούρτης είναι φυσιολογικό χαρακτηριστικό της και από υγιεινής άποψης πρέπει να προτιμάται.
• Για να διακρίνουμε την ολόφρεσκη γιαούρτη από την πολλών ημερών, προσέχουμε την επιφανειακή πέτσα. Στη  γιαούρτη μιας ημέρας είναι λεπτή, λεία, λευκοκίτρινη και εύθραυστη. Στην περισσοτέρων ημερών, η πέτσα είναι χοντρή, ρυδιτομένη, κιτρινωπή και ανθεκτική.

 

10. ΚΡΕΜΑ

• Η παστεριωμένη κρέμα συντηρείται δέκα ημέρες στο ψυγείο και η αποστειρωμένη αρκετούς μήνες στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.
• Πρέπει ν? αποφεύγεται η κατανάλωση κρέμας, που δεν αναγράφει στις ενδείξεις «ΠΑΣΤΕΡΙΩΜΕΝΗ» ή «ΥΠΕΡΠΑΣΤΕΡΙΩΜΕΝΗ» (αποστειρωμένη).
• Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή, να μη συγχέεται η κρέμα με το             «τεχνητό αφρόγαλα» που περιέχει συνήθως φυτικές λιπαρές ύλες.

 

 

11. ΒΟΥΤΥΡΟ

• Το βούτυρο που διατίθεται στην κατανάλωση, πρέπει να αναγράφει ενδείξεις πάνω στη συσκευασία του, όπως είναι η ημερομηνία ανάλωσης, η θερμοκρασία συντήρησης(ειδικά για το κατεψυγμένο) κλπ.
• Το γάλα ή η κρέμα από τα οποία γίνεται το βούτυρο πρέπει να έχουν παστεριωθεί, οπότε στη συσκευασία του βουτύρου υπάρχει η ένδειξη «παστεριωμένο».          Τέτοιο βούτυρο μπορεί να τρώγεται ωμό (με απάλειψη στο ψωμί κλπ), αλλιώς θα πρέπει να θερμαίνεται προηγουμένως.
• Η κυριότερη αλλοίωση του βουτύρου είναι το «τάγγισμα», που είναι σχετικά εύκολο να το αντιληφθεί κανείς.

 

12. ΠΑΓΩΤΟ

ΤΟ ΚΑΛΟ ΠΑΓΩΤΟ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ :

• Γεύση πικρή, ξινή, αλμυρή, ή ταγγή.
• Σύσταση που μοιάζει με άμμο, βούτυρο ή σφουγγάρι ή που θρυμματίζεται. Επίσης δεν πρέπει να εμφανίζει ίζημα.
• Αλλοιώσεις στο χρώμα λόγω μεγάλης προσθήκης χρωστικής. Αντίθετα η γεύση και η οσμή του  πρέπει να είναι ευχάριστες.

 

13. ΜΕΛΙ

Ας έχει συνοπτικά υπόψη του ο καταναλωτής, για την αγορά και τη συντήρηση του μελιού:

• Να αγοράζει μέλι πάντα σε κλειστή και επώνυμη συσκευασία, κατά προτίμηση , σε γυάλινα δοχεία, γεμάτα και αεροστεγανά, για να μπορεί να ελέγχει το χρώμα και την καθαρότητά του, αλλά και ν? αποκλείει το ενδεχόμενο αλλοίωσής του, λόγο επαφής του με τον ατμοσφαιρικό αέρα.
• Ν? αποφεύγει το μέλι που πουλιέται σε βάζα, εκτεθειμένα σε έντονο φως ή στον ήλιο, γιατί το μέλι αυτό θα έχει χάσει την βιολογική του αξία.
• Ν? αποφεύγει το κρυσταλλωμένο (ζαχαρωμένο) μέλι, όχι γιατί δεν είναι φυσιολογικό, αλλά γιατί αυτό σύντομα μπορεί να ξινίσει.
• Το ζαχαρωμένο μέλι μπορεί να επανέλθει στη φυσιολογική ρευστότητά του αν το αφήσουμε με το δοχείο για αρκετή ώρα σε υδατόλουτρο χαμηλής θερμοκρασίας -γύρω στους 40 βαθμούς Κελσίου- και ποτέ σε άμεση επαφή με θερμαντική πηγή.
• Το μέλι κηρήθρας ή το ανθόμελο κρυσταλλώνει σε συντομότερο χρόνο από τα δασόμελα, γι? αυτό καλό είναι τέτοιο μέλι να το προμηθευόμαστε σε μικρές ποσότητες, που μπορούν να καταναλωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα.
• Το δοχείο μελιού να κλείνεται ερμητικά ύστερα από κάθε χρήση και να συντηρείται σε σκοτεινό, δροσερό και ξηρό μέρος, μακριά από τρόφιμα με έντονες οσμές.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ

ΤΡΟΦΙΚΩΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ

• Καθαριότητα και υγιεινή του χώρου παρασκευής των φαγητών.
• Τοποθέτηση των τροφίμων που δεν πρόκειται να καταναλωθούν αμέσως στο ψυγείο μετά το μαγείρεμά τους.
• Μη κατανάλωση κονσερβών που είναι φουσκωμένες, παραμορφωμένες, ή σκουριασμένες και τροφίμων γενικά που έχουν ύποπτο χρώμα, γεύση και οσμή.
• Προσοχή στο ζέσταμα των φαγητών. Ζεσταίνεται μόνο την ποσότητα που θα καταναλωθεί.
• Καταπολέμηση τρωκτικών και εντόμων.
• Τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής και καθαριότητας απ? όλους.